ผมเป็นแฟนคนหนึ่งของ
SCANDAL
โดยติดตามดูมาตั้งแต่ภาคแรกและภาคสอง
ส่วนภาคที่สามที่กำลังออกอากาศอยู่ในขณะนี้
ยังไม่มีโอกาสได้นั่งลงดูอย่างจริงจัง
ละครดำเนินเรื่องอย่างรวดเร็ว
บทพูดก็เร็ว และใช้แสลงค่อนข้างมาก
แต่พล็อตเรื่องน่าสนใจ
ฉากเยี่ยม และนักแสดงหลักทุกคนเล่นได้ดี
จนคนดูบางทีก็เคลิ้ม
จินตนาการไปได้ว่าตัวเองมีส่วนโลดแล่นอยู่ใน
Washington D.C.
กันกับพวกเขาด้วย
Kerry
Washington ในบท
Olivia Pope
เจ้าของ
Consulting
Firm ที่มีเพื่อนร่วมงานหนุ่มสาวทันสมัย
ปูมหลังการศึกษาดี พูดจาฉลาดฉะฉาน
รับงานระดับชาติอันท้าทาย
และ Well
Informed อย่างยิ่งนั้น
ทำให้หนุ่มสาวสมัยนี้เกิดแรงบันดาลใจได้เหมือนกัน
ผมหมายถึงแรงบันดาลใจในเชิงอาชีพ
ที่เมื่อดูละครเรื่องนี้แล้ว
หลายคนอาจอยากจะไปประกอบอาชีพ
Lobbyist
แบบตัวละครหลักกันบ้าง
เพราะดูเหมือนมันเป็นอาชีพที่ทันสมัย
ต้องตื่นตัว ต้องรู้เรื่องราวรอบตัวทั่วโลก
แถมยังได้รับรู้ข่าววงในใจกลางความลับของรัฐบาลและเรื่องส่วนตัวของคนระดับผู้นำประเทศ
และอยู่ใกล้อำนาจ
และยังเป็นนักวางแผนที่ต้องใช้ปัญญา
ช่วยสร้างภาพลักษณ์
จัดการข่าวสารให้เกื้อกูลต่อชื่อเสียงของลูกค้า
นับเป็นงานท้าทาย
และออกจะรับผิดชอบเกินตัว
แถมยังไม่จำเจ จบเป็นกรณีๆ
ไป
นับว่าเหมาะกับคนรุ่นใหม่ประเภท
The Best and
The Brightest
เพราะงานชนิดนี้ต้องการความรอบรู้
เป็นลักษณะสหวิทยาการ
และต้องมีทีมงานที่มีส่วนผสมลงตัว
ทั้งเก่งกฎหมาย การข่าว
การประชาสัมพันธ์ การเมือง
และการตลาด โดยเอาตัวของลูกค้าเป็น
"ผลิตภัณฑ์"
ซึ่งในเชิงการตลาดสมัยใหม่เรียกว่า
Transformation
Marketing นั่นเอง
ผมดูละคอนเรื่องนี้แล้วก็นึกถึงหนังเก่าๆ
ที่ว่าด้วยอาชีพในฝันของคนอเมริกันรุ่นใหม่
ซึ่งอาชีพสำคัญๆ
เหล่านี้ล้วนเป็นทัพหน้าของระบบทุนนิยมสมัยใหม่
ไม่ว่าจะเป็น Margin
Call ที่ว่าด้วย
Hedge Fund
หรือ Wall
Street และ
Working
Girl ที่ว่าด้วย
Investment
Banker, Dealer, และ
Broker หรือ
Pirates of
Silicon Valley ที่ว่าด้วยผู้ประกอบการไฮเทค
และ Something
Ventured ที่ว่าด้วย
Venture
Capitalist
SCANDAL
อาจสมมติให้ตัวตนของตัวละครหลักแต่ละตัวเกินจริงไปสักนิด
แบบว่า White
House Chief of Staff เป็นเกย์โดยเปิดเผย
และรองประธานาธิบดีเป็นผู้หญิง
โดยที่ตัวประธานาธิบดีซึ่งมาจากพรรค
Republican
และเป็นพวก
WASP
มามีกิ๊กเป็นนางเอก
ซึ่งเป็นหญิงผิวสีและบังเอิญเป็นเจ้าของกิจการ
Consulting Firm
ที่มีทีมงานชั้นคุณภาพจากหลากหลายเชื้อชาติผสมกันอยู่อย่างกลมกลืน
มันแสดงให้เห็นความเป็นจริงของสังคมอเมริกันซึ่งผู้คนมาจากร้อยพ่อพันธุ์แม่แต่ก็ต้องอยู่ร่วมกันให้ได้อย่างสันติและสามัคคีกันเพื่อสร้างสรรค์และจัดการงานให้ทรงประสิทธิภาพ
ละครเรื่องนี้ช่วยให้เราเข้าใจความเป็นมาเป็นไปของการเมืองระดับสูงใน
Washington D.C.
และกลุ่มผลประโยชน์ต่างๆ
ตลอดจนวิธีการผลักดันความคิดดีๆ
และข้อเสนอเชิงผลประโยชน์ของแต่ละกลุ่มให้กลายเป็นข้อต่อรองในเชิงนโยบาย
อีกทั้งวิธีจัดการกับเรื่องส่วนตัวที่ล่อแหลมและอาจจะส่งผลต่อชื่อเสียงของผู้นำเหล่านั้น
ที่สำคัญ
มันทำให้เราได้เห็นวิถีชีวิตของบรรดา
Lobbyist
และกระบวนการทำงานของพวกเขา
ที่มีเป้าหมายให้กลุ่มผลประโยชน์กลุ่มต่างๆ
ตกลงต่อรองกันได้สำเร็จภายใต้กรอบของกฎหมายอเมริกัน
โดยในความเป็นจริงนั้น
พวกเขาอาจใช้เล่ห์เหลี่ยมกลโกงสารพัด
และวิธีการที่ล่อแหลม
หักหลังกันแบบหลายตลบ
ซึ่งดูแล้วอาจขัดต่อหลักศีลธรรมจรรยา
แต่มันก็ยังเป็นไปภายใต้กรอบใหญ่ของรัฐธรรมนูญอเมริกันอยู่เอง
นับเป็น
Management
Wisdom ที่สำคัญมากแบบหนึ่งในโลกสมัยใหม่
อย่าลืมว่า
สังคมอเมริกันนั้น มีความหลากหลายมาก
มีคนอพยพเข้ามาอยู่จากทั่วโลก
หลากหลายเผ่าพันธุ์ หลากหลายชนชั้น
หลากหลายความเชื่อ ฐานคติ
โลกทัศน์ และผลประโยชน์ยึดถือ
ดังนั้นหัวใจสำคัญของการตกลงต่อรองย่อมคือ
"การประนีประนอม"
เพื่อให้เกิดข้อสรุปที่ทุกคนรับได้
โดยจะต้องยื่นหมูยื่นแมวกันแบบไหน
เป็นเรื่องที่ต้องตกลงต่อรองกันแบบสันติ
เพราะหากประนีประนอมไม่สำเร็จ
การจัดการกับ "ความเห็นต่าง"
ย่อมต้องหันไปใช้
"ความรุนแรง"
ซึ่งคนอเมริกันรุ่นทวด
ได้เคยใช้ Massive
Violence จัดการกับ
"ความเห็นต่าง"
มาแล้วเมื่อสมัยสงครามกลางเมืองหรือ
Civil War
ในราวปลายรัชสมัยรัชกาลที่
๔ ของเรา
สงครามกลางเมืองเป็นบาดแผลใหญ่ของสังคมอเมริกันมาจนทุกวันนี้
และทำให้คนอเมริกันและคณะผู้นำของเขาหลังจากนั้นหลีกเลี่ยงความรุนแรง
ในการแก้ปัญหาความขัดแย้งในสังคม
ดังเราจะเห็นว่า
รัฐสภาอเมริกันนั้นสามารถตกลงเรื่องสำคัญๆ
ได้ทุกครั้งด้วยการต่อรองทั้งทางลับและทางเปิดเผย
แม้จะเป็นเรื่องสำคัญและก้ำกึ่งอย่าง
Shut Down
Crisis ที่ตอนแรกทำท่าว่าจะตกลงกันไม่ได้
แต่สุดท้ายก็ตกลงกันได้ทุกคราไป
กระบวนการประนีประนอมซึ่งกันและกันระหว่างกลุ่มผลประโยชน์ต่างๆ
นั้น สำคัญมากในสังคมอเมริกัน
เพราะนอกจากจะระบุไว้เป็นกฎหมายแล้ว
ยังมีกระบวนการในที่ลับซึ่งสำคัญมากพอกัน
อเมริกาเกือบจะเป็นประเทศเดียวในโลกที่มี
Lobbyist
อย่างถูกกฎหมายจำนวนมากมายทำงานอยู่ในทุกวงการ
พวกเขามีเป้าหมายให้คนที่มากกว่าสองกลุ่มขึ้นไปซึ่งมีความเห็นไม่ลงรอยกัน
สามารถตกลงกันได้ด้วยวิธีเจรจา
ประนีประนอม ตกลงแบ่งปันผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน
หรือยื่นหมูยื่นแมวกัน....ให้ทุกอย่างผ่านพ้นไปได้โดยราบรื่นภายใต้กรอบของกฎหมาย
รัฐธรรมนูญอเมริกันก็เขียนไว้เพื่อให้คนแต่ละกลุ่มอันมีที่มาหลากหลายได้ยึดถืออ้างอิง
และหวังให้เกิดกระบวนการประนีประนอมเมื่อเกิดความคิดต่าง
อย่าลืมว่ารัฐธรรมนูญอเมริกันที่ใช้มาแล้วกว่าสองร้อยปี
เป็นกรอบโครงสำคัญที่วางพื้นฐานให้ประเทศสหรัฐฯ
สามารถพัฒนาขึ้นมาทีละเล็กทีละน้อยจนยิ่งใหญ่ทั้งในทางทรัพย์สฤงคารและอำนาจอิทธิพล
และยังคงสำคัญยิ่งต่อชีวิตและวิญญาณของชาวอเมริกันอยู่ในปัจจุบัน
แม้เวลาจะล่วงเลยมานานมากแล้ว
ประเทศสหรัฐอเมริกานั้นเกิดขึ้นมาพร้อมๆ
กับกรุงรัตนโกสินทร์
ย่อมผ่านการเปลี่ยนแปลงต่างๆ
มาไม่น้อยกว่าเรา
แต่ด้วยกรอบรัฐธรรมนูญที่เอื้อต่อการเปลี่ยนแปลงปรับตัวและรับความคิดสร้างสรรค์
ภายใต้กระบวนการประนีประนอมเพื่อหาข้อสรุปร่วมกันโดยสันติอย่างต่อเนื่อง
นับเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญอันมีส่วนเกื้อกูลให้ประเทศของเขาได้รับความสำเร็จ
สำหรับผมแล้ว
นั่นเป็น Management
Wisdom อันหนึ่งที่แฝงอยู่ในระบบการการเมืองและการบริหารของพวกเขา
แน่นอน
คนแต่ละชาติย่อมมีวิธีการจัดการกับความเห็นต่างและความขัดแย้งต่างกัน...แต่ละแบบ
แต่ละสไตล์ เป็นแบบฉบับของตนเอง
เพื่อหาข้อสรุปอย่างสันติ
อย่างญี่ปุ่นก็ใช้วิธีการของพวกเขาเอง
ที่ฝรั่งเรียกว่า Absolute
Consensus หรือ
"มติสัมบูรณ์"
คือต้องให้ทุกคนที่มีส่วนในกระบวนการตัดสินใจต่อเรื่องที่จะลงมติกันนั้นเห็นด้วยกันทั้งหมดทุกคน
จึงค่อยถือว่ามตินั้นเป็นมติที่จะต้องนำไปปฏิบัติจริง
ถ้ายังไม่เห็นด้วยกันทุกคนแล้ว
ก็ยังไม่ยอมลงมติ
ในสมัยที่ฝรั่งส่วนใหญ่ยังไม่ค่อยจะรู้ความลับเชิงการจัดการของญี่ปุ่น
และถูกญี่ปุ่นแย่งความเป็นจ้าวทางเศรษฐกิจการค้าระดับโลกอยู่ในราวทศวรรษ
1970s-1980s นั้น
Peter Drucker
กูรูการจัดการได้เขียนบทความเรื่อง
Japanese
Management
เปิดเผยเคล็ดลับที่ทำให้กิจการของญี่ปุ่นผงาดขึ้นมาในระดับโลกได้
โดยเขาได้ยกเอากรณี "มติสัมบูรณ์"
เป็นองค์ประกอบหนึ่งด้วย
Drucker
เล่าว่ากิจการของญี่ปุ่นนั้น
เมื่อจะร่วมมือกับใคร
พวกเขาย่อมต้องส่งคนมาดูงานก่อน
และพอดูงานเสร็จ
แทนที่จะตกลงทำสัญญาซื้อขายหรือร่วมธุรกิจกัน
พวกเขากลับทอดเวลาออกไป
สักพักก็จะส่งคณะที่สองมาดูงานซ้ำอีก
และก็เงียบไป จนมีคณะที่สาม
สี่ ห้า มาดูงานซ้ำเดิมอยู่อย่างนั้น
จนคู่ค้าฝรั่งพากันงงและไม่เข้าใจ
เพราะบางทีกระบวนการดูงานนี้
กินเวลาเป็นปีหรืออาจมากกว่านั้น
Drucker
บอกว่านั่นเป็นวิธีการตกลงต่อรองกันเองของญี่ปุ่นก่อนที่พวกเขาจะตัดสินใจ
การที่พวกเขาส่งคณะที่สองสามสี่มาดูงานซ้ำเดิม
ก็เพราะว่าในองค์คณะผู้บริหารที่จะต้องมีส่วนร่วมในการตัดสินใจของพวกเขายังตกลงกันไม่ได้
ยังมีผู้ไม่เห็นด้วยอยู่
ผู้บริหารระดับสูงจึงต้องส่งคนที่ไม่เห็นด้วยมาดูงานให้เห็นกับตา
ฯลฯ
แต่เมื่อพวกเขาตกลงกันได้แบบสัมบูรณ์
คือเห็นด้วยกันทุกคนแล้ว
ทุกอย่างก็จะรวดเร็วปรู๊ดปร๊าด
เพราะทุกคนในองค์กรนั้นเห็นด้วยร่วมกันแล้วว่าการร่วมมือครั้งนี้จะเกิดประโยชน์กับพวกเขา
จนไม่มีใครขัดขวาง
และโครงการก็จะดำเนินไปอย่างรวดเร็วภายใต้การสนับสนุนของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย
และปัญหาอุปสรรคต่างๆ
ก็จะไม่มี โครงการระยะยาวก็จะราบรื่น
ดีกว่าเซ็นต์สัญญากันไปแล้ว
ต้องมาล้มเลิกในระยะต่อมาเพราะเกิดความขัดแย้งที่มองข้ามไปแต่แรก
หรือเกิดความขัดแย้งอันเนื่องมาจากเจ้าหน้าที่บางส่วนไม่เห็นด้วยหรือไม่เต็มใจ
นั่นก็เป็นความลับในเชิงการบริหารจัดการของญี่ปุ่น
ที่พวกเขาใช้ในกระบวนการตัดสินใจและตกลงต่อรองและแก้ปัญหาความคิดต่างขององค์กรอย่างสันติ
ตั้งแต่ระดับครอบครัว หมู่บ้าน
ธุรกิจ ไปจนถึงการเมืองระดับประเทศ
นับเป็น
Management
Wisdom อันหนึ่งที่ทำให้ญี่ปุ่นประสบความสำเร็จ
สังคมไทยเราก็เป็นสังคมประนีประนอม
แต่เป็นการประนีประนอมเฉพาะในระดับบน
ถ้าเป็นการเมืองก็ตกลงกันเองเพียงไม่กี่คนหรือไม่กี่กลุ่ม
สมัยก่อน
สังคมไทยปกครองโดยคนไม่กี่ตระกูล
ก็ตกลงกันในระดับหัวหน้าของตระกูลเหล่านั้น
เช่น ราชวงศ์จักรี ตระกูลบุนนาค
และตระกูลขุนนางสำคัญๆ
อีกไม่กี่ตระกูล เป็นต้น
ต่อมา
หลัง 24
มิถุนาฯ
2475
มีกลุ่มข้าราชการประจำเข้ามาขอแชร์อำนาจ
ก็ต่อรองกันเองในหมู่พวกเขา
และต่อมาอีก
หลัง 14
ตุลาฯ
2516
มีกลุ่มนักธุรกิจและพ่อค้าต่างจังหวัดเข้ามาขอแชร์อำนาจเพิ่มเติมเข้าไปอีก
ระบบต่อรองก็ซับซ้อนขึ้นไปอีกขั้นหนึ่ง
ปัจจุบัน
อาจเรียกได้ว่าถึงยุคที่จะมีประชาชนคนทั่วไป
ซึ่งเคยอยู่นอกสมการอำนาจ
เข้ามาขอแชร์อำนาจเพิ่มขึ้นอีกพวกหนึ่ง
สังคมไทย
จึงต้องแสวงหากระบวนการประนีประนอมในระดับ
Mass Compromise
เพื่อให้การเปลี่ยนผ่านในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อนี้
เป็นไปด้วยความราบรื่น
และวางรากฐานเพื่อรับการเปลี่ยนแปลงอย่างสร้างสรรค์สืบไปในอนาคต
วีธีการนี้
ไม่มีคำตอบสำเร็จรูป
แต่เราอาจเรียนรู้เอาจากสังคมอื่นที่เขาทำสำเร็จมาก่อนแล้ว
ได้เช่นกัน
ทักษ์ศิล
ฉัตรแก้ว
25
ธันวาคม
2556
ตีพิมพ์ครั้งแรกในนิตยสาร MBA ฉบับเดือนธันวาคม 2556
อูยยย....ขอแชร์นะคร๊าบ
ตอบลบ